Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang và những điều cần biết
Mùa mưa cũng là mùa kiến ba khoang bùng phát. Với độc tính Pederin mạnh gấp 12 lần nọc rắn hổ mang, nhiều người lo sợ khi vô tình tiếp xúc với loài kiến này. Mời bạn cùng tìm hiểu về loài kiến được mệnh danh là “sát thủ” của làn da và cách xử trí cũng như phòng tránh kiến ba khoang trong bài viết sau từ Bác sĩ chuyên khoa Da Liễu của Phương Châu nhé.
1.Tại sao kiến ba khoang lại gây ra viêm da?
Kiến ba khoang tuy nhỏ bé nhưng lại chứa trong mình độc tố cực mạnh có tên là Pederin. Chất độc này không phải là nọc độc từ vết cắn, mà là một loại acid mạnh được tiết ra từ hậu môn của kiến khi chúng ta vô tình chạm vào hoặc cố gắng giết chúng. Chính loại acid này gây ra tình trạng bỏng da khó chịu và dai dẳng.
Theo một số nghiên cứu, độc tố Pederin có độc tính mạnh gấp 10-15 lần nọc rắn hổ và gây bỏng gấp 100 lần acid sunfuric đậm đặc. Không chỉ gây hại trực tiếp khi tiếp xúc với da, độc tố này còn có thể bám vào các vật dụng xung quanh như khăn mặt, quần áo, bàn ghế... khiến nguy cơ phơi nhiễm càng tăng cao. Đây là lý do vì sao nhiều người lo lắng và xem kiến ba khoang là "sát thủ" của làn da.
2. Một số đặc điểm để nhận biết kiến ba khoang
Kiến ba khoang có tên khoa học là Paederus fuscipes curtis, họ cánh cứng. Hình dáng như con kiến gồm 3 phần đầu thân đuôi với các màu sắc khác nhau, dễ nhận biết là phần thân có các eo thắt lại, đuôi thường cong lên.
Kiến ba khoang thường sống ở những nơi như cánh đồng, rừng rậm, nơi có nhiều cây cối và nguồn nước. Chúng đặc biệt xuất hiện nhiều vào mùa thu hoạch, khi nơi ở cũ không còn hoặc chúng cần tìm thức ăn. Lúc này, chúng bị ánh đèn thành phố thu hút và bay đến.
Vì thích những nơi cao ráo, kiến ba khoang thường gây ra các đợt bùng phát nhỏ ở chung cư, ký túc xá. Chúng có tập tính thích ánh sáng mạnh, nên những nơi tối tăm hoặc ít ánh sáng sẽ không thu hút được chúng. Điều này giải thích vì sao ngay cả những thành phố lớn không gần đồng ruộng vẫn có thể có nhiều kiến ba khoang. Ngoài ra, thời tiết ẩm ướt cũng là điều kiện lý tưởng để kiến ba khoang sinh sôi và phát triển.
3. Triệu chứng hay biểu hiện viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang?
Khi bị viêm da tiếp xúc, trên da sẽ đột ngột nổi lên một vùng đỏ, giữa nhạt màu hơn và hơi lõm xuống. Trên vùng da này có thể có mụn nước, mụn mủ, thậm chí là những vết xước nhỏ. Bệnh nhân sẽ cảm thấy đau rát, châm chích và ngứa ngáy.
Nếu gãi hoặc chạm vào vùng da lành khác, vùng da bị viêm sẽ lan rộng ra. Khi bị nhiễm trùng, bệnh nhân sẽ thấy đau đớn hơn, thậm chí có thể bị sốt, mệt mỏi và nổi hạch ở cổ, nách hoặc bẹn tùy theo vị trí tổn thương.
.jpg)
4. Cách chẩn đoán viêm da do kiến ba khoang
Các biểu hiện viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang đốt thường xuất hiện ở những vùng da hở, xếp thành hàng dài, đôi khi có những vết thương gần như chạm vào nhau. Ban đầu, vết thương thường xuất hiện ở cẳng tay, khi gập tay lại, vết thương tương tự sẽ xuất hiện ở cánh tay.
Sau giai đoạn cấp tính, vết thương sẽ khô và bong vảy, để lại những vết thâm mất rất lâu. Nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách, nhiễm nhiều độc tố và bị nhiễm trùng, vết thương rất dễ để lại sẹo.
Thông thường, vết thương sẽ tự lành sau 1 - 3 tuần. Nếu được điều trị đúng cách, vết thương có thể lành sau 5 - 7 ngày.
5. Viêm da do kiến ba khoang dễ gây nhầm lẫn với viêm da nào?
Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang có biểu hiện giống bệnh Zona nên thường bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, có thể phân biệt viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang với viêm da tiếp xúc do hóa chất hoặc thực vật bằng những đặc điểm sau:
- Bệnh Zona: do virus gây ra, tổn thương điển hình là các mụn nước mọc thành chùm theo đường dây thần kinh và chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể, không tái phát.
- Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang: tổn thương là các vệt dài, nóng rát ở nơi tiếp xúc. Trong gia đình thường có nhiều người bị cùng lúc. Bệnh thường xuất hiện sau khi ngủ dậy do vô tình chạm hoặc chà xát vào kiến trong lúc ngủ, nên còn được gọi là "bỏng đêm" hoặc "thức dậy và xem".
Bằng cách nhận biết những điểm khác biệt này, bạn có thể phân biệt được viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang với các bệnh khác và có hướng điều trị phù hợp. Một số loại côn trùng khác có thể gây viêm da bao gồm bướm đêm, bọ ve, chấy rận, ruồi, kiến lửa, ong vò vẽ...
6. Cách xử trí nhanh sau khi phát hiện tiếp xúc với kiến ba khoang là gì?
Khi phát hiện kiến ba khoang bò trên da, hãy bình tĩnh và nhẹ nhàng loại bỏ nó bằng cách thổi nhẹ, dùng tờ giấy để kiến bò lên rồi lấy ra, hoặc dùng giấy gắp nó ra khỏi người. Sau đó, rửa sạch vùng da tiếp xúc bằng nước sạch.
Ngay khi tiếp xúc với độc tố của kiến ba khoang, hãy rửa kỹ vùng da đó dưới vòi nước chảy trong 5-10 phút.
7. Viêm da do kiến ba khoang có thể điều trị tại nhà không?
Trong trường hợp nhẹ, nếu bạn chỉ cảm thấy đau rát và vùng da bị tổn thương là một quầng đỏ nhỏ, bạn có thể sử dụng các loại thuốc làm dịu da và sát khuẩn nhẹ để điều trị tại nhà.
8. Cách điều trị viêm da do kiến ba khoang?
Tùy vào mức độ tổn thương, cách xử lý sẽ khác nhau:
+ Ngay khi bị kiến ba khoang đốt: Rửa vùng da tổn thương bằng nước muối sinh lý 3 lần mỗi ngày, tránh chà xát mạnh để không làm tổn thương lan rộng.
+ Tổn thương nhẹ (đau rát, quầng đỏ nhỏ): Sử dụng các loại thuốc làm dịu da và sát khuẩn nhẹ.
+ Tổn thương có mụn mủ, mụn nước: Đến ngay bệnh viện có bác sĩ da liễu để được thăm khám và hướng dẫn điều trị.
+ Tổn thương nặng: Sử dụng thuốc kháng sinh, kháng viêm, chống ngứa theo chỉ định của bác sĩ. Bác sĩ cũng sẽ hướng dẫn cách chăm sóc da để giảm thiểu thâm và sẹo.
Lưu ý: Trước khi biết chính xác tình trạng da, bệnh nhân không được tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc hay phương pháp điều trị nào khi chưa có chỉ định của bác sĩ, nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả nhất.
9. Viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang có để lại sẹo không?
Thông thường, vết bỏng sẽ sưng đỏ trong vài ngày đầu, sau đó bong vảy và để lại sẹo hoặc vết thâm. Đa số vết thâm sẽ tự mờ dần sau vài ngày hoặc vài tháng mà không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bạn muốn vết thâm này biến mất nhanh hơn, hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được tư vấn và hướng dẫn cách chăm sóc da phù hợp.
10. Cách phòng tránh kiến ba khoang đốt
Để phòng ngừa kiến ba khoang đốt, bạn cần lưu ý:
+ Lắp đặt lưới chống côn trùng ở cửa sổ để ngăn kiến ba khoang bay vào nhà. Dùng màn khi ngủ để tránh cả kiến ba khoang và muỗi đốt.
+ Kiến ba khoang bị thu hút bởi ánh sáng, vì vậy buổi tối không nên vừa mở cửa sổ vừa bật đèn. Nếu muốn thoáng khí, hãy mở cửa sổ sau khi đã tắt đèn.
+ Trước khi đi ngủ, kiểm tra kỹ phòng xem có kiến ba khoang không, đặc biệt là những nơi gần bóng đèn vì chúng thường tập trung ở đó. Nếu phát hiện kiến, không nên dùng tay giết trực tiếp.
+ Nếu thấy kiến ba khoang bò trên người, hãy dùng giấy để gạt chúng ra khỏi da, tránh tiếp xúc trực tiếp.
Khi đi đến những nơi như công trường, đồng ruộng, nên mặc áo dài tay và sử dụng các vật dụng bảo hộ khác để bảo vệ da khỏi kiến ba khoang.
11. Lời khuyên dành cho các bạn bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang
Không tự ý dùng thuốc bôi hay thuốc uống khi nghi ngờ bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang, đặc biệt là với trẻ nhỏ vì làn da của trẻ rất mỏng manh và dễ bị tổn thương. Hãy đến ngay bệnh viện có phòng khám chuyên khoa da liễu để được bác sĩ da liễu thăm khám và điều trị phù hợp. Nếu điều trị đúng cách, bệnh sẽ khỏi trong vòng 1 tuần. Trường hợp điều trị muộn hoặc sai cách, tổn thương có thể lan rộng, gây loét da, nhiễm trùng... dẫn đến việc điều trị khó khăn và kéo dài, để lại sẹo và vết thâm xấu. Điều quan trọng là chủ động phát hiện và loại bỏ kiến ba khoang trước khi đi ngủ để phòng tránh bị viêm da tiếp xúc.
Nếu đã tiếp xúc với hoặc nghi ngờ bị kiến ba khoang “viếng thăm” bạn hãy đến ngay Phòng khám Da Liễu, Đa khoa Phương Châu để được bác sĩ Da Liễu khám và điều trị sớm nhé.
.JPG)
Quý khách hàng có thể đặt lịch khám bệnh TẠI ĐÂY hoặc gọi đến tổng đài 1900 545466 để được hỗ trợ thông tin.